Ik vergeet nooit meer dat ik, toen ik nog niet zo lang zangles gaf, een appje kreeg van een leerling die ik af en toe in een musicalles zag. ‘Juf, ik heb keelpijn, wat nu?’. Het was in de tijd dat ik mijn blauwe vinkjes nog aan had staan. Ze zag dat ik het had gelezen en uhm… was vastbesloten een antwoord te krijgen. Binnen 5 minuten stuurde ze nog 3 vraagtekens en de mededeling ‘ik zie dat je het hebt gelezen, kan je even reageren? Ik heb tips nodig voor mijn zere keel!’
Dat was het moment dat ik besloot mijn blauwe vinkjes uit te zetten. Maar vooral: het moment dat ik besloot dat er absoluut ooit nog een blog zou komen over mijn tips bij keelpijn. Want ik wist: deze vraag ga ik nog heeeel vaak krijgen.
Deze blog werd in 2023 voor het laatst bijgewerkt.
Ik ben zangdocent, geen dokter
Laat ik vooraf zeggen: ik geef zangles (en inmiddels ook af en toe wat stemcoaching, bijvoorbeeld voor vrouwelijke ondernemers die letterlijk en figuurlijk moeite hebben van zich te laten horen). Ik weet dus veel van stem. Maarrr… ik heb dus een diploma Conservatorium aan de muur hangen, geen diploma Geneeskunde.
Ik wil je dus op het hart drukken: als je iets niet vertrouwd, meer wil weten over de oorzaak van je klachten of wat dan ook: BEL. JE. HUISARTS. Die kan met zijn/haar spullen in je keel kijken en weet precies wat welk vlekje, verdikkingkje, kuchje of slijmpje te betekenen heeft. Misschien heb je een keelontsteking door een bacterie en kan de arts je gewoon antibiotica voorschrijven. Of misschien heb je wel langdurige keelklachten door onhandig stemgebruik en kan-ie je doorverwijzen naar een logopedist.
Maar hey, je was niet voor niks mijn blog aan het lezen. Dus natuurlijk ga ik nu met je delen wat ik zelf doe als ik keelpijn heb.
Mijn tips bij keelpijn
1. Gorgel met zout water
Laat 1 theelepel zout oplossen in 1 glas warm water. Neem wat slokken, gooi je hoofd achterover en gorgel. Dat doe je door zachtjes een ‘harde g’ te laten klinken, of een letter ‘a’.
Door te gorgelen met zout water, zouden de bacteriën in je keel een pijnlijke dood sterven. Of nouja, in ieder geval: de zouden verdwijnen. Het lijkt overigens ook alsof gezwollen slijmvliezen wat lijken te slinken, waardoor je makkelijker kan slikken.
2. Zorg voor een goede luchtvochtigheid
Je keel droogt sneller uit in een droog klimaat. Bovendien gaat stof sneller ‘zweven’ in een droog klimaat waardoor je sneller last hebt van allergieën. En die kunnen de slijmvliezen in je keel weer irriteren.Slim dus om je huis goed te bevochtigen.
Zelf heb ik me laten verleiden om een zogenaamd ‘Geurwolkje’ te kopen. Die bevochtigt niet alleen de lucht, maar verspreidt ook nog eens etherische oliën. Je kan een soortgelijk apparaat ook voor zo’n € 15,- op bol.com bestellen. Uiteraard heb je ook hele sjieke varianten, zoals deze, die ook nog eens de lucht in je huis reinigt en in een app laat zien hoe goed de kwaliteit van de lucht is.
3. Drink veel thee
Over honing in je thee zijn de meningen nog verdeeld, maar vrijwel iedereen is het erover eens dat kamille-thee sowieso een aanrader is. Het ontsmet en het verzacht. Helemaal top ook als je er wat verse gember bij doe, dat schijnt dan weer ontstekingsremmend te zijn.
Daarnaast is het nemen van een slokje thee (of water, of whisk… nouja, hou het maar gewoon bij thee en water) ook een goede manier op de hoestprikkel te onderdrukken.
4. Ben scherp op je agenda
In veel gevallen geldt: hoe meer jij je mond houdt, hoe sneller de boel kan herstellen. Die avond stappen dit weekend, is misschien handig om te schrappen als je de maandag daarna een presentatie moet houden. Werk je ergens bij een klantenservice, moet je de hele dag bellen en je stem verheffen? Afmelden, want daar gaat het echt niet beter van worden.
Ik verwacht overigens nooit van mezelf dat ik mijn mond helemaal dicht houd bij keelpijn. Dat veroorzaakte in het verleden alleen maar meer ellende, omdat ik dan fysiek alle impulsen van m’n keel onderdrukte en juist meer spanning veroorzaakte. Wel zorg ik dat ik niet te luid praat en zing en ik de hoeveelheid spreken en zingen enigszins beperk.
5. Bubbel met een lax-vox buisje
Bellen blazen met een siliconen buis in het water, terwijl je een ‘oe’ door het buisje laat klinken. Het zorgt ervoor dat de luchtdruk boven de stemplooien groter wordt, waardoor de stemplooien op een meer uitgebalanceerde manier kunnen samenwerken. Daarnaast ‘hergenereert het de lamina propria’, het laagje op je stem wat vaak uitdroogt door onhandig stemgebruik. Ideaal dus als je keelpijn hebt. (Overigens ook ideaal als je geen keelpijn hebt, ik gebruik Lax Vox met vrijwel al mijn leerlingen om hun stemtechniek te verbeteren.)
6. Slik en snuif
Tja, ik ben geen grote fan van dingen onderdrukken die zich in je lichaam of geest afspelen. Maar hey, als God bestaat, heeft-ie de paracetamol niet voor niks uit laten vinden toch? Als ik te lang te chagrijnig word van de pijn in mijn keel, slik ik dus mooi een paracetamol. Want dat onderdrukt de pijn. (En heb je koorts, dan is het volgens Google ook nog eens koortsverlagend.)
Wat betreft andere medicijnen: let op met ‘Trachitol’, dat verdooft het gevoel in je keel. Fijn wel als je bijvoorbeeld niet kan slapen van de pijn, maar totaal onhandig als je nog wil spreken of zingen. Niet dat het je verlamd en je dus geen geluid meer kan produceren hoor: je kan nog gewoon geluid maken na een Trachitolletje. Je voelt alleen niet meer goed wat je doet en daar ben ik geen fan van.
Mocht je wel iets willen om op te sabbelen, dan zou ik voor ‘Isla Moos’ gaan. Die geven niet dat verdovende gevoel, maar hebben wel een verzachtend effect en zijn mijn favoriete zuigtabletten. Ik weet dat Strepsils daarnaast ook erg populair zijn, maar daar ben ik persoonlijk minder fan van: net als lolly’s krijgen ze van die harde randjes die in je gehemelte kunnen snijden.
In sommige gevallen is je keel extra verrot door een verstopte neus, je redder in nood is in dat geval ‘Otrivin’, met xylometazoline. Door die neusspray slinken je opgezwollen neusslijmvliezen, waardoor je weer door je neus kan ademen. Das top, want dan hoef je niet door je mond te ademen en dat maakt het een stuk milder voor je keel. (Overigens is het ook lekker om af en toe zacht te neuriën: neuriën en hummen helpt bij het ventileren van lucht in de neusholtes en dat is weer fijn om het ontsteken van slijmvliezen in je holtes tegen te gaan.)
Enne, als je gaat slikken en snuiven, wel altijd even de bijsluiter lezen he?! Niet zomaar de hele dag van alles gaan ‘zitten te lopen te slikken en snuiven’. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben.
7. Stoom
Bij keelpijn zijn je slijmvliezen vaak geïrriteerd en uitgedroogd. Om ze direct te hydrateren, kan je stomen. Zelf gebruik ik er een gezichtsauna voor, die ik als puber kocht omdat stomen ook zou helpen tegen puistjes. Maar, je kan ook gewoon de stoom van hete thee inademen, of een bak vullen met heet water en daarboven hangen met een handdoek over je hoofd.
Er zijn mensen die zeggen dat het stomen bij keelpijn helemaal te gek is als je er ook nog eucalyptusolie of pepermuntolie aan toevoegt. In mijn beleving geeft het tijdelijk een bevrijdend en open gevoel in je keel, maar irriteert het uiteindelijk de slijmvliezen op de lange termijn. Ik stoom dus alleen met water.
8. Rek en strek
Leerling K., die wonderen verricht bij logopediepraktijk de Witte in Breda, wees me op het verband tussen rekoefeningen, hoesten en keelpijn. Op het moment dat je lichaam in de spanningsstand blijft hangen van het vele hoesten, blijft de hoestprikkel vaak aanwezig, zal je meer hoesten en dus meer en/of langer keelpijn hebben. Door de spieren in je lichaam te rekken, kan je het hoesten – en dus de keelpijn – beperken.
De mogelijkheid om het hoesten te beperken door te rekken, was nieuwe informatie voor me. Ik ga nog op zoek naar meer info en hoop op een video met oefeningen te vinden die ik hier kan plaatsen. Tot die tijd: je kan sowieso gapen, da’s altijd goed om spieren in je keelgebied te ontspannen.
9. Ijs en drop
Ijs verkoelt de keelpijn en sabbelen (ik typ het nu voor de 2e keer in deze blog en moet even zeggen dat ik het echt een smerig woord vind, ‘sabbelen’) op een dropje of snoepje zorgt ervoor dat je de hoestprikkels wat beperkt.
Let er met ijs wel op dat je geen emmers Ben & Jerry’s achterover lepelt. Roomijs is een melkproduct en door melkproducten maakt je lijf ook weer extra slijm aan in je keel, waardoor je de behoefte krijgt je keel te schrapen en er een kans is dat dat weer méér keelpijn veroorzaakt. Wat een gedoe he?!
10. Geef het tijd
Ik had hier ook kunnen zetten dat je niet moet stressen. Maar in mijn beleving is nog nooit iemand geholpen met het advies dat-ie minder moet stressen. Sterker nog, er komt alleen maar meer stress ‘want je mag niet stressen’. Dus ik zou zeggen: geef het tijd. Soms wordt je nou eenmaal ziek. Hoort erbij. Soms duurt het 10 dagen. Hoort er ook bij. Je raakt vast ook gefrustreerd en dat hoort er ook bij. Stuur je moeder een appje vol zelfmedelijden en zet dan maar gewoon nog een kop thee. Het kost tijd.
En duurt het te lang of vertrouw je het echt niet, dan kan je altijd nog contact opnemen met een arts. Niet moeilijk over doen. Die mensen zijn er niet voor niets voor opgeleid, dus laat ze je helpen!
En, zorg – net als altijd – voor een goede stemhygiene
Natuurlijk blijven de standaard tips rondom stemhygiene ook van toepassing als je keelpijn hebt:
- Zorg voor voldoende slaap.
- Vermijd fluisteren, kuchen en gillen.
- Drink voldoende water.
- Adem zo veel mogelijk door je neus.
- Eet gezond.
- Rook niet en vermijd alcohol.
Dat waren mijn tips bij keelpijn!
Heb je een toevoeging? Ben je arts of logopedist? Kruidengeneeskundige of wetenschapper? Laat me gerust weten of er nog iets ontbreekt in mijn lijst!
Enne, mocht je een keer met mij willen werken aan jouw stem, dan kan je bij me terecht voor zangles in Breda of online zangles!
Houdoe en veel liefs,
Anne
P.S. Wat anderen nog toe te voegen hadden:
- Cola drinken zou ook helpen om het slijm weg te halen! Kan me voorstellen dat het werkt, per slot van rekening kan je met cola ook roestvlekken verwijderen, dus waarom niet?
