Over het hebben, ontbreken en het nut van zangtalent

‘En, heeft-ie zangtalent?’

Het is dé vraag die iedere ouder stelt nadat hun kind de eerste zangles heeft gehad. Soms waar het kind bij is, soms stiekem fluisterend, terwijl het kind alvast naar buiten loopt en z’n fiets van het slot haalt.

En niet alleen kinderen – die geef ik ook geen les meer – maar ook volwassen vragen het zich af na ‘hun eerste keer’. Heb ik genoeg zangtalent? Sta ik voor schut? Heeft het zin om les te nemen? Is het zonde van mijn geld en tijd om er überhaupt aan te beginnen?

Over zingen gesproken; ik schreef ook ‘6 Adviezen van Zangdocenten (die je niet moet opvolgen)‘, misschien iets voor jou?!

Hoe weten we of iemand zangtalent heeft?

Tja. Zangtalent. Wat is dat nou eigenlijk?

Wanneer we iemand zien optreden, op tv of in het echt, dan weten we het vaak meteen. Ook al hebben we nul kennis van muziek en geen idee hoe stembanden er überhaupt uitzien, we voelen het aan ‘als alles klopt’. Het zijn de momenten waarop we niet meer door een lied heen willen praten, maar alleen maar willen luisteren. Waarop we niet meer aan de boodschappen denken, maar verder op onze stoel naar voren schuiven om maar niks te hoeven missen.

Hoewel het lijkt alsof er iets magisch gebeurt, alsof de zanger of zangeres ‘gewoon toevallig een goddelijke gave heeft’, gebeuren er toch hele concrete dingen. Zou je ieder talent, of ieder indrukwekkend optreden analyseren, dan zou je ontdekken dat:

• …de zanger ‘ownt’ wat-ie doet. Je merkt dat je naar ‘em mag kijken, dat-ie gehoord wíl worden en aandacht op durft te eisen.
• …het duidelijk is dat de zanger weet met welke intentie-ie zingt. Dat hoeft niet eens te betekenen dat het publiek de tekst begrijpt (kuch, hallo Bløf), maar wél dat het publiek aan de sound van de stem en de houding en mimiek van de artiest merkt dat-ie boos zingt, hysterisch is, zich hoopvol voelt of welke andere emotie dan ook ervaart.
• …de zanger weet wat-ie muzikaal staat te doen. Hij kent de melodie, zingt zuiver ten opzichte van de instrumenten, weet waar het lied begint en eindigt, waar de modulatie zit, na hoeveel tellen het couplet start.
• …de zangtechniek ‘op orde’ is. Afhankelijk van de muziekstijl betekent dat bijvoorbeeld, dat de stem gezond klinkt – óf juist express ongezond klinkt – dat er niet midden in een woord wordt geademd en dat het enigszins voldoet aan een klankideaal. (Luister eens naar het fragment hieronder! Je ziet zangeressen die veel talent hebben, maar waar jij als Hollander waarschijnlijk écht niet op zitten wachten, omdat je niet bent opgegroeid met hun klankideaal.)

Eigenlijk is talent dus ‘gewoon’ een combinatie van vaardigheden die zó ontwikkeld zijn, dat er magie lijkt te ontstaan.

Over zangtalent en smaak

Naast de klankidealen waar jij in je omgeving mee bent opgegroeid, speelt ook je smaak een grote rol. Tegen mijn leerlingen vertel ik altijd dat ik Shakira echt een heerlijke zangeres vind. De latin sfeer die om haar heen hangt, de dynamische nummers, haar vibrato, de warmte in haar sound… Maar sommige mensen háten Shakira. Sterker nog, Shakira, mocht op school niet meezingen in het koor, omdat de docent vond dat ze teveel als een geit klonk!

Andere mensen hoor ik wel eens zeggen dat ze Davina Michelle niet mooi vinden zingen. Te schreeuwerig, te hees… Dat is smaak, want ik neem aan dat iedereen het met me eens is dat Davina Michelle een enorm sterke artiest is. (Wat ze doet is overigens wel helemaal míjn smaak, ik vind het te gek wat ze doet.)

Andersom wordt Amy Winehouse door velen gezien als hét talent van de eeuw. Dat snap ik natuurlijk. Muzikaal vind ik het ook geweldig, maar eerlijk: haar stem is mijn smaak niet. (Over de doden niets dan goeds, zeggen ze. Maar eerlijk gezegd vind ik dat ze altijd klinkt alsof ze op een bank ligt, met een sigaret en een leeg glas en naar de keuken schreeuwt dat iemand haar wijn bij moet komen vullen.)

Dat smaken verschillen, dát is niet erg. Maar het is wel fijn om te kunnen inschatten of je broer zegt ‘dat je niet kan zingen’, omdat-ie je luide stem overweldigend vindt en hij zich niet kan concentreren op zijn Donald Duck, óf omdat je daadwerkelijk vals zingt. (Zelfs als dat laatste het geval is, ben je geen verloren zaak. Ook zuiver zingen kan je trainen.)

Een voorbeeld over talent, aanleg en ontwikkeling

Mijn ervaring

Vorige week ben ik gestart met boulderen. Dat houdt in dat ik, zonder beveiliging, tegen een wand met ingewikkelde grepen omhoog klim. Ik ben lenig, creatief en gedreven. Maar. Ik ben ook snel bang, totaal niet sterk, mijn conditie is niet optimaal en ik heb geen ruimtelijk inzicht.

Als je me nu zou zien, zou je zeggen dat ik geen talent ben. Je zou me zien vloeken, bibberen en zweten. Je zou zien hoe ik na een half uur al moet stoppen omdat ik gesloopt ben. En je zou je afvragen waarom ik het mezelf überhaupt aandoe.

Maar wat nu als ik alle componenten uit elkaar trek en ga ontwikkelen? Dat ik 5x per week mijn armen train, zodat ik mijn eigen gewicht omhoog kan gaan trekken. Dat ik elke keer als ik ga boulderen, pen en papier meeneem en probeer de routes naar boven uit te tekenen om mijn inzicht te verbeteren? Wat nu als ik voortaan de fiets neem wanneer ik naar mijn werk ga, zodat ook mijn conditie verbetert? En wat als ik daarnaast iemand betaal om me les te geven? Om me te leren ‘goed te vallen’, zodat ik minder bang word om naar beneden te kletteren?

Als dit écht belangrijk voor me zou zijn – is het niet, maar stel – en ik komend halfjaar op die manier intensief aan de slag gaan, zou ik over een half jaar met gemak de routes kunnen klimmen die ik nu nog vervloek. Dan zouden anderen misschien zeggen, dat ik talent heb.

Zo werkt het dus ook met zingen

Misschien valt inderdaad nog niet alles samen en heb je nog niet bij alle ‘onderdelen’ van het zingen evenveel aanleg: je kan je bijvoorbeeld wel compleet laten gaan en inleven in een tekst, maar hebt geen idee hoe je je stem de hoogte in moet krijgen. Of je zingt wel zuiver, maar bent bang om te aanstellerig over te komen en zingt daardoor altijd zacht. Of je krijgt technisch alles voor elkaar, maar vindt het altijd saai klinken.

Je kan dingen leren. Het is geen kwestie van magie. Het is een kwestie van je eventuele aanleg optimaliseren. Van uitbuiten wat er al is en vooruitgang boeken in dingen waar je wat minder aanleg voor denkt of lijkt te hebben.

Hoe belangrijk talent is, hangt af van je doel. Dit jaar nog de Voice winnen, maar geen idee hebben van telling in de muziek, is een flinke uitdaging. Maar je vaardigheden verbeteren zodat je genoeg zelfvertrouwen hebt om auditie te doen voor een amateur-musicalproductie, is waarschijnlijk wel haalbaar. Belangrijker dan de vraag ‘heb ik zangtalent’ of ‘heeft mijn kind zangtalent’, is de vraag: ‘vind ik/hij/zij het leuk om met zingen bezig te zijn?’

Om terug te komen op het boulderen. Ik heb geen talent – of nouja, wellicht zijn de benodigde kwaliteiten om de suggestie van talent te wekken, zo onderontwikkeld dat het talent in ieder geval nog niet zichtbaar is – en ik lijk ook geen concreet doel te hebben. Ik hoef voorlopig geen bergen te beklimmen, geen wedstrijden te spelen. Het enige waar ik op hoop, is dat ik me sterker ga voelen. Dat ik mezelf weet te verrassen door steeds dingen te doen waarvan ik dacht dat ze voor mij niet haalbaar waren. Dat ik het gewoon leuk heb.

Als je op voetbal gaat, hoef je niet in het Nederlands elftal te komen. Net als dat je, wanneer je als een schildersezel koopt, niet in een museum hoeft te komen hangen. Leer je je kat te gaan zitten op commando (heb ik bij onze Kroepoek gedaan), dan mag dat gewoon leuk zijn, zonder dat-ie dan bij een dierencastingbureau ingeschreven hoeft te worden. Maak je mooie sieraden, dan hóef je geen webshop te openen. En als je zangles neemt, hóef je geen CD uit te brengen. Het mág allemaal, maar het moet niet. Het hoeft niet perfect te worden om de moeite waard te zijn.

Hoe zit het met jou?

Ik ben heel benieuwd hoe je hierover denkt. Ben je zelf geneigd om pas iets te doen als je het idee hebt dat het ‘goed genoeg’ is? En als je kinderen hebt, hoe ga er dan mee om? En als je je ooit hebt afgevraagd of jij/je kind/je partner/je buurvrouw wel ‘genoeg talent’ zou hebben, waarom was dat dan belangrijk voor je?

Laat het me gerust weten in de reacties, leuk!

Houdoe en groetjes!

Anne Ermens

P.S. 1 Een disclaimer

Oké, oké: ik kan natuurlijk niet ontkennen dat er mensen zijn die – zonder daar ook maar iets voor te hebben gedaan – echt ontzettend veel aanleg hebben voor dingen. Alsof bepaalde skills ze gewoon zijn komen aanwaaien of ze geluk hebben met een ‘handige handicap’ in hun brein, zoals een fotografisch geheugen.

De man hieronder bijvoorbeeld, die de hele New Yorske skyline tekent. Uit zijn hoofd. Ik kan mijn teken- en geheugenskills trainen wat ik wil, maar ik denk niet dat zo’n prestatie ooit haalbaar voor me is. Vergeet echter niet: deze mensen zijn uitzonderingen. Daar kan je je over frustreren, maar daar heb je niks aan.

P.S. 2 Nog even over zangtalent en succes

Tja. Daar kan ik kort over zijn: er zijn mensen met bijzonder veel zangtalent en weinig succes. (Ik bedoel dan succes in de vorm van bekendheid, geld en streams op Spotify.) Andersom zijn er ook mensen – zangers, maar ook rappers, actrices, schrijvers en ga maar door – met veel succes, die eigenlijk niet zo heel bijzonder goed zijn in hun vak. Het lijkt misschien oneerlijk, maar marketing, looks, geld en geluk spelen ook gewoon een grote rol. Dus laat je niet gek maken als je met al je zangtalent nog steeds niet bent doorgebroken. En laat je dus ook niet gek maken door je eventuele gebrek aan talent. (En staar je niet blind op succes. Maar daar komt misschien nog een andere blog over in de toekomst. Sowieso de moeite waard om dit artikel te lezen.)

P.S. 3 En nog even over talent en het volgen van les

Om te beginnen met les, welke les dan ook, vind ik talent totaal onbelangrijk. Het idee van een les is juist dat een expert je verder helpt. Met de dingen waar je al aanleg voor hebt, maar juist ook de dingen waar je moeite mee hebt.

Natuurlijk zijn er ook docenten – zangdocenten, maar waarschijnlijk ook op andere gebieden – die juist graag werken met mensen die al flink ontwikkeld zijn en wat ongeduldiger worden van ‘echte amateurs’. Wil je iets leren, dan adviseer ik o.a. om die reden ook altijd eerst een proefles te nemen. Zodat je merkt of je ‘een goede match bent’. Het belangrijkste is namelijk niet dat de docent jou goed vindt. Het belangrijkste is dat je bij een docent terecht komt waar je je veilig voelt om te leren. Waar je op je gemak bent om je te ontwikkelen.

Denk je: goh, Anne, jij bent misschien wel exact de zangdocent waar ik naar zoek! Dan heb ik goed nieuws. Je kan op allerlei manieren (beter) bij me leren zingen. Eenmalig, wekelijks, online, in Breda… Kijk gerust even rond op mijn website.