Keelpijn kan heel vervelend zijn. Niet alleen voelt je keel als schuurpapier, de kans is ook groot dat je klinkt als een schorre pauw. Gelukkig kan je zelf veel doen om van de pijn in je keel af te komen. In dit artikel mijn beste tips tegen keelpijn.
Beste tips tegen keelpijn van een ‘Vocal Coach’
Laat ik vooraf zeggen: ik geef zangles (aan deelnemers van tv-programma’s, studenten van artiest-opleidingen, maar ook aan mensen die voor de lol – beter – willen leren zingen) en sprekerscoaching (aan o.a. vrouwelijke ondernemers die comfortabeler achter de microfoon en op het podium willen staan). Met 17 jaar ervaring weet ik dus veel van stem.
Daarover gesproken: als je wil, stuur ik je ook mijn 9 Onmisbare tips voor Sprekers toe. Of de 6 Adviezen van Zangdocenten (die je niet moet opvolgen).
Maarrr… ik heb een Conservatoriumdiploma aan de muur hangen, geen diploma Geneeskunde.
Ik wil je dus op het hart drukken: als je iets niet vertrouwt, meer wil weten over de oorzaak van je klachten of wat dan ook: BEL. JE. HUISARTS. Mijn tips tegen keelpijn zijn tof en absoluut de moeite waard, maar je huisarts is de ultieme expert. Die kan met diens spullen in je keel kijken en weet precies wat welk vlekje, verdikkingkje, kuchje of slijmpje te betekenen heeft. Misschien heb je een keelontsteking door een bacterie en kan de arts je gewoon antibiotica voorschrijven. Of misschien heb je wel langdurige keelklachten door onhandig stemgebruik en kan-ie je doorverwijzen naar een KNO-arts.
Maar je bent hier niet voor niks, dus natuurlijk ga ik met je delen wat ik zelf doe als ik keelpijn heb. Gewoon op basis van mijn eigen ervaring en overleg met verschillende logopedisten en andere stem- en keeldeskundigen.
9 tips tegen keelpijn
1. Gorgel met zout water
Laat 1 theelepel zout oplossen in 1 glas warm water. Neem wat slokken, gooi je hoofd achterover en gorgel. Dat doe je door zachtjes een ‘harde g’ te laten klinken, of een letter ‘a’.
Door te gorgelen met zout water, zouden de bacteriën in je keel een pijnlijke dood sterven. Of nouja: ze zouden moeten verdwijnen. Door het gorgelen lijken overigens ook je gezwollen slijmvliezen te slinken, waardoor je makkelijker kan slikken en het slikken ook minder pijn doet. Altijd fijn.
2. Zorg voor een goede luchtvochtigheid
Je keel droogt sneller uit als de luchtvochtigheid laag is. Bovendien gaat stof sneller ‘zweven’ in een droog klimaat, waardoor jij weer sneller last hebt van je eventuele allergieën. En die allergieën kunnen de slijmvliezen in je keel dan weer irriteren.
Slim dus om je huis goed te bevochtigen. Dat kan met zo’n ouderwetse waterverdamper voor aan de verwarming, maar voor een paar tientjes kan je ook een luchtbevochtiger kopen. (Of je koopt een hele sjieke variant, die ook nog eens de lucht in je huis reinigt en in een app laat zien hoe goed de kwaliteit van de lucht is. Maar daar heb ik geen ervaring mee.)
3. Stoom of vernevel je keel
Bij keelpijn zijn je slijmvliezen dus vaak geïrriteerd en uitgedroogd. Om ze direct te hydrateren, kan je stomen of vernevelen.
Voorheen gebruikte ik gewoon mijn gezichtssauna om te stomen. (Die kocht ik ooit als puber, omdat stomen ook zou helpen tegen puistjes.) Je kan natuurlijk ook gewoon de stoom van hete thee inademen, of een afwasteil vullen met heet water en daarboven hangen met een handdoek over je hoofd.
Er zijn overigens mensen die zeggen dat je bij het stomen bij keelpijn ook nog eucalyptusolie of pepermuntolie aan het water moet toevoegen. In mijn beleving geeft dat inderdaad een bevrijdend en open gevoel in je keel. Het is alleen wel maar tijdelijk; op de lange termijn irriteert het de slijmvliezen. Ik blijf zelf dus weg van dit soort oliën.
Inmiddels stoom ik niet meer met heet water, maar ‘vernevel’ ik een oplossing van water en fysiologisch zout. Ik vind het de ideale manier van het bevochtigen van mijn slijmvliezen; zo’n vernevelaar neem je makkelijk mee en je krijgt er ook niet zo’n rood hoofd van. Het vernevelen is vrij nieuw, dus misschien is het een onbekend advies, maar ik vind het echt een van de meest effectieve tips tegen keelpijn.
Zo'n ding zorgt ervoor dat je een 'nevel' in kunt ademen van water met een zoutoplossing zodat je stemplooien en keel gehydrateerd blijven. Je kan het ter onderhoud gebruiken, maar eerlijk gebruik ik 'em alleen als ik echt keelpijn heb. Dan verricht-ie geen wonderen, maar zorgt wel echt voor voelbare en hoorbare verbetering.
Ja, je kan dit zelf ook gewoon maken, I know. Maar ik maak de drempel het liefst zo laag mogelijk en heb dus gewoon standaard wat ampullen hiervan in het tasje van m'n vernevelaar. Lekker makkelijk.
Let wel op: er zijn bedrijven die honderden euro’s voor zo’n vernevelaar vragen, omdat-ie bijvoorbeeld speciaal voor zangers zou zijn. In mijn beleving is dat gewoon pure marketing. Koop ze gerust als je daar blij van wordt, maar ik gebruik er een van bol.com – je ziet ’em hierboven – en die doet precies hetzelfde.
4. Wees scherp op je agenda
In sommige gevallen geldt: hoe meer jij je mond houdt, hoe sneller de boel kan herstellen. Die avond stappen dit weekend? Misschien handig om te schrappen als je maandag een presentatie moet geven. Werk je ergens bij een klantenservice, moet je de hele dag bellen en je stem verheffen? Afmelden, want daar gaat het echt niet beter van worden.
Ik verwacht overigens nooit van mezelf dat ik mijn mond helemaal dicht houd bij keelpijn. Dat veroorzaakte in het verleden alleen maar meer ellende, omdat ik dan fysiek alle impulsen van m’n keel onderdrukte en dat juist meer spanning veroorzaakte. Wel zorg ik dat ik niet te luid praat en zing en ik de hoeveelheid spreken en zingen enigszins beperk.
5. Bubbelen als je keelpijn hebt (met ‘zo’n buisje’)
Bellen blazen met een siliconen buis in het water, terwijl je een ‘oe’ door het buisje laat klinken. Het zorgt ervoor dat de luchtdruk boven de stembanden (officieel ‘stemplooien’) groter wordt, waardoor ze op een meer uitgebalanceerde manier kunnen samenwerken. Daarnaast ‘hergenereert het de lamina propria’, het laagje op je stem wat vaak uitdroogt door onhandig stemgebruik.
Dat klinkt indrukwekkend, maar is niet zo ingewikkeld hoor. Als je vroeger met een rietje bellen kon blazen in je Yogho, kan je dit ook. Overigens is het bubbelen ook ideaal als je geen keelpijn hebt. Ik gebruik het bubbelen met vrijwel al mijn leerlingen en sprekers om hun stemtechniek te verbeteren.
Zo’n buisje kan je los online bestellen – dat is het goedkoopst – maar wil je er mijn enthousiaste en praktische uitleg bij, dan kan je je ‘bubbelbuisje’ ook bij mij bestellen. Krijg je er de online training bij cadeau.
6. Drink veel thee
Over honing in je thee zijn de meningen nog verdeeld, maar vrijwel iedereen is het erover eens dat kamillethee sowieso een aanrader is. Het ontsmet en het verzacht. Helemaal top ook als je er wat verse gember bij doe, dat zou dan weer ontstekingsremmend zijn.
Daarnaast is het nemen van een slokje thee (of water) ook een goede manier op de hoestprikkel te onderdrukken. En dat wil je, want al dat gekuch is een vrij agressieve aanslag op je stem.
7. Rek, strek en gaap om het hoesten te beperken
Leerling K., die wonderen verricht bij logopediepraktijk de Witte in Breda, had nog een originele toevoeging op mijn tips bij keelpijn. Ze wees me op het verband tussen rekoefeningen, hoesten en keelpijn. Op het moment dat je lichaam in de spanningsstand blijft hangen van het vele hoesten, blijft de hoestprikkel vaak aanwezig, zal je meer hoesten en dus meer en/of langer keelpijn hebben. Door de spieren in je lichaam te rekken, kan je het hoesten – en dus de keelpijn – beperken. Dit doe je bijvoorbeeld door te gapen, maar ik gebruik ook vaak dit massage-apparaat om m’n spieren ontspannen te houden.
8. Slik en snuif (met mate)
Tja, ik ben geen grote fan van dingen onderdrukken die zich in je lichaam of geest afspelen. Maar hey, als God bestaat, heeft-ie de paracetamol niet voor niks uit laten vinden toch? Als ik te lang te chagrijnig word van de pijn in mijn keel, slik ik dus mooi een paracetamol. Want dat onderdrukt de pijn. (En heb je koorts, dan is het ook nog eens koortsverlagend.)
Wat betreft andere medicijnen:
- Let op met ‘Trachitol’, dat verdooft het gevoel in je keel. Fijn wel als je bijvoorbeeld niet kan slapen van de keelpijn, maar totaal onhandig als je nog wil spreken of zingen. Niet dat het je verlamd en je dus geen geluid meer kan produceren hoor: je kan nog gewoon geluid maken na een Trachitolletje. Je voelt alleen niet meer goed wat je doet en daar ben ik geen fan van.
- Mocht je wel iets willen om op te sabbelen, dan zou ik voor ‘Isla Moos’ gaan. Die geven niet dat verdovende gevoel, maar hebben wel een verzachtend effect en zijn mijn favoriete zuigtabletten. Ik weet dat Strepsils daarnaast ook erg populair zijn, maar daar ben ik persoonlijk minder fan van: net als lolly’s krijgen ze van die harde randjes die in je gehemelte kunnen snijden. (Tja, ik ben een gevoelig mens, haha.)
- In sommige gevallen is je keel extra verrot door een verstopte neus, je redder in nood is in dat geval ‘Otrivin’, met xylometazoline. Door die neusspray slinken je opgezwollen neusslijmvliezen, waardoor je weer door je neus kan ademen. Das top, want dan hoef je niet door je mond te ademen en dat maakt het een stuk milder voor je keel. Overigens is het ook lekker om af en toe zacht te neuriën: neuriën en hummen helpt bij het ventileren van lucht in de neusholtes en dat is weer fijn om het ontsteken van slijmvliezen in je holtes tegen te gaan.
Enne, als je gaat slikken en snuiven, wel altijd even de bijsluiter lezen hè?! Niet zomaar de hele dag van alles gaan ‘zitten te lopen te slikken en snuiven’. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben. (Als je zwanger bent, helemaal opletten!)
8. Eet ijs en drop
Ijs verkoelt de keelpijn en zuigen op een dropje of snoepje zorgt ervoor dat je de hoestprikkels wat beperkt.
Let er met ijs wel op dat je geen emmers Ben & Jerry’s achterover lepelt. Roomijs is een melkproduct en door melkproducten maakt je lijf ook weer extra slijm aan in je keel, waardoor je de behoefte krijgt je keel te schrapen en er een kans is dat dat weer méér keelpijn veroorzaakt. Wat een gedoe hè.
9. Geef het tijd
Ik had hier ook kunnen zetten dat je niet moet stressen. Maar in mijn beleving is nog nooit iemand geholpen met het advies dat-ie minder moet stressen. Sterker nog, er komt alleen maar meer stress ‘want je mag niet stressen’.
Dus ik zou zeggen: geef het tijd.
Soms word je nou eenmaal ziek. Hoort erbij. Soms zegt de dokter ‘gewoon 2 weken afwachten’. Hoort er ook bij. Je raakt vast ook gefrustreerd en dat hoort er ook bij. Stuur je moeder een appje vol zelfmedelijden en zet dan maar gewoon nog een kop thee.
En, zorg bij keelpijn – maar het liefst altijd – voor een goede stemhygiëne
Naast alle bovenstaande tips bij keelpijn, blijven de standaard adviezen rondom ‘stemhygiëne’ – zoals dat zo mooi heet – ook van toepassing als je keelpijn hebt:
- Zorg voor voldoende slaap.
- Vermijd kuchen en gillen.
- Drink voldoende water.
- Adem zo veel mogelijk door je neus.
- Eet gezond.
- Rook niet en vermijd alcohol, caffeine en drugs.
Dat waren mijn beste tips bij keelpijn!
Heb je een toevoeging? Ben je arts of logopedist? Kruidengeneeskundige of wetenschapper? Laat me gerust weten of er nog iets ontbreekt in mijn lijst!
Houdoe en veel groetjes,
Anne Ermens
P.S. Tips van anderen tegen keelpijn:
- Cola drinken zou ook helpen om het slijm weg te halen. Kan me voorstellen dat dat werkt. Per slot van rekening kan je met cola ook roestvlekken verwijderen, dus waarom niet het slijm uit je keel! Deze tip wordt op ‘Oma weet raad’ vaak genoemd en het kan geen kwaad om te proberen, maar ik heb dit advies nog niet bevestigd gekregen van andere stemdeskundigen.
Wat (h)eerlijk & grappig: “in een echte online zangles zit mijn haar meestal wat minder goed, zijn de planten wat doder en ligt er een half opgegeten broodje Nutella op de achtergrond.”
( @Anne: Misschien in dat stukje tekst nog een partner-link toevoegen naar Nutella? ).
Haha, ja, zal ze eens benaderen voor een samenwerking