Opnames van je eigen stem beluisteren, of het nou om spreken of om zingen gaat, is voor veel mensen de hel op aarde. Je stem voelt zo intiem, zo kwetsbaar, zo eigen, dat het eigenlijk ook wel te verklaren is dat zo’n 75% van de bevolking angstig is om diens stem in het openbaar te gebruiken.
Aangezien ik regelmatig met leerlingen of ‘coachees’ hun stem opneem, lijkt het me een goed idee om meteen wat tips te geven over het terugluisteren van je eigen stem op een opname.
Trouwens, als je meer met je stem wil gaan doen, wil je mijn 9 Onmisbare tips voor Sprekers en/of mijn 6 Adviezen van Zangdocenten (die je niet moet opvolgen) vast ook lezen!
Opnames van je eigen stem beluisteren, zo doe je dat
Hieronder mijn 7 beste tips.
1. Accepteer: ja, je stem klinkt anders dan die van Julie Andrews of Jeroen Kijk in de Vegte
Dat klopt. Je hebt waarschijnlijk ook niet dezelfde schedel als Julie, niet dezelfde stembanden en ook niet hetzelfde aantal uren geoefend als Julie. En dat is prima. Bruno Mars klinkt ook anders dan Julie, Freddie Mercury klonk ook anders dan Julie en Chantal Janzen en Ella Fitzgerald klinken ook anders dan Julie. Dat hoort zo en zegt niks over de schoonheid.
Een reep Tony’s karamel zeezout is ook anders als een reep Tony’s met nougat en ze zijn allebei heerlijk, al verkies je misschien het een boven het ander op basis van smaak.
Maar. Het neemt niet weg dat je natuurlijk wel jaloers kan zijn op ‘iets’ van een andere stem. Kijk of je concreet kan maken wat dat is! Is het de verrukkelijke dictie van Julie Andrews? Kijk eens wat er gebeurt als je je de komende tijd gaat focussen op jouw eigen dictie! De melodieuze manier van spreken van voice-over Jeroen Kijk in de Vegte? Probeer zelf ook eens wat meer toonhoogte toe te voegen.
2. Onthoud: ja, je stem klinkt anders dan in je hoofd
Ook dat klopt. En het hoort ook zo. Ik bespaar je het saaie, natuurkundige verhaal, maar in het kort: geluid is trilling. Op het moment dat jij zélf het geluid maakt, hoor je niet alleen het geluid van buitenaf, maar ook van binnenuit. De trilling van je stemplooien wordt namelijk óók weerkaatst in je eigen schedel, waardoor je het geluid ook intern hoort. Op een opname mis je dus een deel van het geluid dat je gewend bent.
Het zegt dus ook niks over de kwaliteit van je stem. Als Alan Rickman zichzelf terughoorde, denkt-ie waarschijnlijk ook ‘oh, in mijn hoofd klonk het toch anders…’.
Het goede nieuws is, hoe vaker je jezelf terughoort, hoe meer je went aan dit verschil. Dat geldt ook voor mijzelf trouwens. Vroeger schrok ik ook als ik mijn eigen stem terug hoorde, maar na al die jaren ervaring én het maken van honderderen Instagram stories, ben ik helemaal gewend aan het verschil.
Dan. Een extra tip als het gaat om het terugluisteren van een eigen zangopname:
3. Leg je erbij neer: natuurlijk ga je verschil horen met het originele liedje
Ten eerste, ik ga er vanuit dat jij geen officiële audio engineer bent zoals Adele die heeft. Ik ben dat ook niet. En waar de audio engineer van Adele misschien jaren heeft gestudeerd voor zijn vak én misschien nog 3 uur zo’n opname na zit te bewerken, ga ik daar niet aan beginnen, en jij waarschijnlijk ook niet.
Daarnaast, jouw opname is – in tegenstelling tot veel opnames die je op YouTube en Spotify hoort – waarschijnlijk een échte, eerlijke opname: je stem is niet ‘ge-auto-tuned’. Er is geen photoshop-achtig programma overheen gegaan.
De kans is bovendien vrij groot dat je ook niet dezelfde begeleiding hebt als in het origineel. Zelfs als je een heel goed lijkende karaoke-versie gebruikt, klinkt het totaal alsnog anders. De instrumenten in die versie zijn namelijk misschien wél door een sound engineer bewerkt, en er zit misschien een speciaal effect op dat jij niet zo 123 in je bewerking kan toevoegen. Je hoort dan ook vaak dat het klinkt alsof je stem niet helemaal lekker in zo’n karaokeversie ‘blend’.
4. Ben efficiënt kritisch en schrijf op wat je hoort
Mocht je kritisch luisteren, luister dan minstens zo kritisch naar de dingen die je goed vond als naar de dingen die je minder goed vond. Vaak vinden mensen de dingen die al goed gaan (‘het onthouden van de melodie’, ‘ademhalen op de goede momenten’, ‘vriendelijk Brabants accent’) vanzelfsprekend, maar het is echt goed om daar aandacht voor te hebben. Schrijf ze desnoods op!
Zorg dat je alles zo concreet mogelijk maakt. Dus niet ‘ik vind het lelijk’, maar ‘ik vind het te luid’. Dan heb je namelijk nog wat aan je kritiek, in plaats van dat je jezelf alleen maar met een kloterig gevoel opzadelt.
5. Hou rekening met de geluidskwaliteit
Als jij iets in de microfoon van je Nokia 3310 inzingt, klinkt het wat minder fraai als wanneer je het opneemt in een thuisstudio. En zelfs áls je opneemt in een thuisstudio, hangt de kwaliteit ook af van de spullen die zijn gebruikt en de ruimte waarin je opnam. Ook de volumeverhoudingen (klinkt de achtergrondmuziek bijvoorbeeld te zacht, of is-ie veel te luid), en equalizer (het benadrukken van bijvoorbeeld een scherpe of juist doffe klank) hebben invloed in hoe jij het geluid ervaart.
6. Geef je grenzen aan als je dingen deelt
Zeker als het gaat om zingen, denken veel mensen dat ze er verstand van hebben. En omdat mensen graag het gevoel willen hebben dat ze iets voor je kunnen doen, zijn ze ook geneigd om je ongevraagd advies te geven. Denk goed na over of je iets deelt omdat je het graag wil delen, of omdat je feedback wil!
Natuurlijk is ‘zingen’ mijn vak, dus ik krijg daar vrijwel nooit ongevraagd advies over. Maar toen ik laatst een stukje van een Spaans liedje deelde, voelde ik de bui al hangen: ik spreek geen Spaans, dus de kans was vrij goed dat iemand zich geroepen voelde om me te verbeteren. Aangezien ik het niet leuk vind om alleen maar te horen wat ik fout doe, schreef ik op mijn Instagram iets als:’als je de tijd neemt om feedback te geven, voeg er dan ook meteen een compliment aan toe, wel zo fijn‘.
Op een zelfde manier zou je ook kunnen zeggen ‘ik wilde dit gewoon delen, ik hoef geen goedbedoelde feedback’. Op die manier voorkom je dat mensen adviezen geven die je alleen maar onzeker maken.
Dat heeft overigens niks te maken met ‘dat je je kop in het zand steekt’ of ‘niet tegen kritiek kan’. Waarschijnlijk hoor je zelf al een aantal dingen die je misschien wil verbeteren, dus je hebt daar geen extra input voor nodig. (En als je wél extra input wil, feedback en adviezen, wees dan selectief in wie je daarvoor vraagt!)
7. Wees ‘fokking’ trots
Voor Suzan en Freek, Ruud de Wild, Andrea Bocelli, Wende Sneijders, Sam Smith, Eva Jinek en ga-zo-maar-door is hun stem hun werk. En jij doet dit ‘zomaar even’ terwijl je misschien al een hele dag achter de rug hebt. Sta stil bij je groei, bij je moed en bij hoe tof het is dat je dit soort dingen doet voor jezelf.
Jij zet stappen die andere mensen niet eens durven te nemen. Ook al ben je misschien niet waar je wil zijn, je bent al verder dan de mensen die überhaupt nog niet zijn begonnen. Dus. Ik zou zeggen: haal een lekkere appelflap en vier het! (Dat bedoel ik niet sarcastisch, ik meen het!)
Mocht je binnenkort opnames van je eigen stem terughoren, dan hoop ik dat je deze dingen in je achterhoofd houdt!
Houdoe en veel groetjes,
Anne Ermens
P.S. Op korte termijn je stem verbeteren?
Kijk dan eens naar mijn online training over zingen, of mijn online training over spreken. Kost minder dan een Thuisbezorgdmaaltijd en je hebt er veel langer plezier van.
