Als jij meer met je stem wil gaan doen, of het nou om ‘gewoon voor de lol zingen’ gaat, of om een auditie (óf misschien zelfs een carrière als spreker of als presentator), dan komt er vast een dag dat je hulp wil. Grote kans dat je dan wil weten wie bijvoorbeeld ‘de beste zangdocent van Nederland is’, of je in ieder geval wil ontdekken welke ‘vocal coach’ je écht verder kan helpen.
Voor zover ik weet, kan iedereen zich ‘stemcoach’, ‘zangdocent’, ‘sprekerstrainer’ en ga-zo-maar-door noemen. Dat maakt het lastig om de krenten uit de pap te vissen, want: is iemand gewoon goed in marketing, óf daadwerkelijk goed in diens vak?
Ik krijg er regelmatig vragen over, bijvoorbeeld van mensen die in Friesland wonen en graag live zangles willen*, maar niet weten waar ze moeten beginnen. Tijd om de mensheid te helpen.
*Voor wie het zich afvraagt, ik werk zelf online en in Breda. En op aanvraag op locatie, maar mij wekelijks heen en weer laten gaan naar Friesland voor zangles is nogal kostbaar.
Bedenk je eerst: heb je een fysiek probleem, of wil je iets verbeteren?
Bij een fysiek probleem (of nouja, laten we het ‘uitdaging’ noemen) kan je bijvoorbeeld denken aan chronische heesheid, maar ook aan stotteren, hyperventilatie of extreem gespannen kaken.
Er zijn een hoop mensen die kunnen bijdragen met het oplossen van zo’n ‘uitdaging’. Maar in mijn ogen – en oren – ben je het best geholpen door een medisch specialist. Denk bijvoorbeeld aan een KNO-arts, logopedist of kaak-fysiotherapheut. Dit zijn mensen die jaaaaaarenlang opgeleid zijn om in te zoomen op fysiek gedoe. En da’s toch andere koek dan ‘een zangdocent die 40 jaar geleden iets heeft geleerd over buikademhaling’ of ‘een sprekerscoach die zelf heel goed spreekt, maar eigenlijk niet weet hoe de stemplooien werken’.
Dit klinkt kort door de bocht, maar om maar met mijn hand in eigen boezem graven: ondanks alle bijscholingen die ikzelf volg en m’n brede interesse rondom stem, weet ik dondersgoed dat ik niet de aangewezen persoon ben om bitjes te maken voor kaak-klemmende zangers. Of onderzoek te doen bij chronisch hoestende zangers.
5x goed om te weten
- Wees ook scherp op welke specialist je om hulp vraagt. Zo zijn er logopedisten die gespecialiseerd zijn in stotteren, maar ook logopedisten die gespecialiseerd zijn in stemtherapie.
- Sla je oren niet over! Als je altijd wordt aangesproken op je extreem luide stem, hoeft dat niet aan je stem te liggen. Het kan ook dat je luid praat omdat je niet goed hoort, misschien is het gewoon opgelost door je oren uit te laten spuiten!
- In principe adviseer ik je om alleen logopedisten die daarvoor opgeleid zijn ‘aan je keel te laten zitten’. (De officiële term is overigens ‘facilitatie van de larynx’.) Leuk dat er zangdocenten zijn die zeggen je een ‘stemmassage’ te kunnen geven – en logisch dat je meer ontspannen bent als iemand je schouders even kneed – maar het frummelen aan je strottenhoofd is echt een ander vak.
- Bij een medisch stemprobleem is het slim om eerst te overleggen met je huisarts. Vaak wordt er ook van alles vergoed door de zorgverzekering!
Ok. Einde van deze preek. Laten we er nu even van uit gaan dat je geen medisch probleem hebt maar gewoon je zingen of spreken wil verbeteren.
Hoe vind je de beste zangdocent van Nederland
(Of de beste spreekcoach, stemdocent, je snapt ’em.)
1. Sta stil bij je doel
Als jij beter wil leren articuleren, heb je waarschijnlijk minder aan een sprekerscoach die zich vooral richt op ‘storytelling’. Wil je leren grunten, dan moet je ook zeker niet bij een klassiek zangdocent zijn, zelfs al is-ie nog zo goed.
2. Bind je niet meteen aan iemand
Toen ik tijdens m’n 2e jaar op het Conservatorium in 2008 startte met zangles geven, schreven mensen zich gewoon in bij de popschool en zaten ze een schooljaar lang aan me vast. Dat vind ik nogal wat, voor beide partijen! Als je gaat daten, wil je toch ook niet meteen voor een jaar lang dates inplannen met dezelfde persoon?
Hoewel internet best een goed beeld van iemand kan geven, zou ik aanraden om eerst een losse les of online training bij iemand te volgen. Of te vragen om een – online – kennismakingsgesprek. Dat is soms gewoon gratis en geeft je een duidelijk beeld van of iemand bij je past.
Enne… Als iemand gratis tijd voor je maakt, doe me dan een lol: bedank diegene en laat ’em achteraf even iets horen, óók als je besluit om toch niet bij diegene te gaan lessen! (Vond dat in het begin altijd zo rot, als ik dan 3 kwartier gratis met iemand werkte, het enorm klikte en ik daarna niks meer van diegene hoorde.)
3. Lees reviews
En vooral; lees reviews op Google, Facebook en LinkedIn. Want hoewel je verplicht bent om een ‘review-beleid’ te plaatsen, zijn er nog veel mensen die lovende berichten plaatsen over zichzelf, zonder dat iemand weet waar die berichten vandaan komen. (Ik probeer mijn integriteit ook duidelijk te maken door screenshots te posten van reviews en – als ik toestemming heb – een foto en voor-en-achternaam te gebruiken bij reviews. Maar ik vrees dat dat soort dingen ook te fotoshoppen zijn.)
4. Check de achtergrond van de ‘vocal coach’
Een goede spreker is niet per definitie een goede sprekerscoach. En de meest geweldige zangeres is niet per definitie de beste zangdocent van Nederland.
Tuurlijk is het slim of degene die je voor ogen hebt ‘practised wat-ie preacht’, je wil bijvoorbeeld geen sprekerstraining van iemand waar je de voice-mail niet eens van kan verstaan. Maar onderzoek daarnaast ook iemands achtergrond. Denk aan:
- Hangt-ie een bepaalde methode aan? Dat kán fijn zijn, als de methode ook bij je past, maar ik hoor wel eens leerlingen die 4 jaar CVT-les hebben gehad en met wilde termen strooien als ‘bite’ en ‘Solar plexus’, maar die toch aangeven amper vooruitgang te hebben geboekt. (Persoonlijk vind ik het fijn om juist bekend te zijn met heeuul veeuul methodes, zodat ik altijd alternatieven heb als dingen niet werken.)
- Zit-ie al lang ‘in het vak’? En, belangrijker nog, lijkt de vocal coach ook daadwerkelijk nog enthousiast over diens werk? Hoewel een net afgestudeerde zangdocent misschien nog weinig ervaring heeft, kan die inspirerender en motiverender zijn om mee te werken dan iemand die al jaren zingt, maar al die tijd verbitterd lesgeeft ‘om een beetje bij te verdienen’.
- Is-ie recent bezig geweest met diens eigen ontwikkeling? Hoewel een Logopedie-diploma indrukwekkend lijkt, op het moment dat-ie 25 jaar geleden is behaald en de persoon in kwestie sindsdien niks aan bijscholing heeft gedaan, zou ik mezelf even achter de oren krabben.
5. Zorg dat je je veilig voelt
In mijn beleving het allerbelangrijkst: zorg dat je met iemand werkt bij wie je je veilig voelt. Als jij niet bij iemand aan durft te geven dat je iets niet begrijpt, als iemand je zonder overleg aan probeert te raken (vreselijk vind ik dat), als iemand je een rotgevoel geeft: wegwezen.
Natuurlijk gaat ontwikkeling altijd gepaard met ongemak. Werken aan (het verbeteren) van je stem zal af en toe dus oncomfortabel zijn. Maar de beste zangdocent, sprekerscoach of stemtrainer is in mijn beleving iemand die zorgt dat je in alle veiligheid ongemakkelijk durft te zijn. Want uiteindelijk hoeft het doel niet te zijn ‘pushen om het maximale uit je stem te halen’, maar ‘uitzoeken hoe je het optimale uit jou én je stem kan halen’.
Houdoe, veel liefs en heel veel succes!
Anne Ermens
P.S. Als je overweegt om met mij te werken…
- Hulp nodig bij spreken? Lees mijn 11 gratis tips voor sprekers of meld je voor € 28,- aan voor de online training ‘Schaamteloos & Slim Spreken’!
- Hulp nodig bij zingen? Meld je aan voor ‘iets gratis rondom zingen’ (is nog niet af, haha) of meld je voor € 28,- aan voor de online training ‘Beter Zingen in 10 Dagen‘.
Even proberen